Layang Muslimin Muslimat JILID III

Sinom

1. Sambungan anu katiluna, terasna raden Muslimin, sinarengan raden Muslimat, keur mudakarah bab ilmi, lamina geus tilu wengi, panarosna masih terus, den Muslimat ka rakana, teu weleh bae ngurihit, ditaroskeun saniskanten hal Mas’allah.
2. Papayun-payun duaan, dijero kamar tur sepi, teu kagiridig ku jalma, wantuning di Taman Sari, langka pisan aya jalmi, bumi nenggang sareng singkur, dikuriling kebon kembang, Eros Ermawar Malati, geus meleber seungitna teh mancawura.
3. Dipungkureun aya empang, caina herang beresih, mani katinggal keusikna, dijero cai, laukna warna-warni, ting soloyong ting suruwuk, silih udag jeung baturna, ditengah aya Masigit, Tajug alit pantes pisan pangujlahan.
4. Kocapkeun raden Muslimat, jeung raka dijero bumi, caralik sabada tuang, lajeng ka tajug ngaralih, saparantos Jongos Koki, amitan neda warangsul, kantun anjeuna duaan, calik dina pramedani, buludru sutra hipu dicalikannana.
5. Rakana pek sasauran, ka rai budina manis, saurna teh rai mangga, kabingung teh naon deui, geura pariksakeun rai, sangkan teu jadi nguluwut, manawi engkang tiasa, nyaangan ka manah rai, malah mandar disarengan ku Pangeran.
6. Ceuk raina nuhun pisan, engkang teh aya pilahir, eukeur maksad titadina, rai bade naros deui, mung rada isin saeutik, sieun engkang jadi bendu, rai tamparaos pisan, bok bilih geus bosen galih, rehna rai seueur pisan panarosan.
7. Ayeuna bet luntur manah, rido ditaros ku rai, nepi ka dipundut pisan, sakur kabingung kang rai, nuhun berebu keti, atoh kantenan kulanun, seueur keneh kabingungan, tacan caang ati rai, rehna seueur keneh anu can kapaham.
8. Ayeuna tumaros eta, aya basa opat rupi, nu kahiji Muhammad Haq, dupi nu kadua deui, ngaran Muhammad Hakeki, Muhammad Harid katilu, dupi anu kaopatna, ngaran Muhammad Majaji, tah sakitu engkang eta ngaranna mah.
9. Mung buktina tacan terang, margi bet mustahil teuing, aya ngaran taya rupa, muga engkang rido galih, tiasa nerangkeun deui, barangna anu sakitu, rai langkung panasaran, lamun jinisna can bukti, sabab lepat lamun ngaji kana asmana.
10. sabab aya ceuk dalilna, dina Qur’an geus kauni, Wa’asmaihi ta’ala, abadan bi kufro deui, hartina eta dalil, timbalan Jeng Rosul, saha-saha manusa, nu ngaji asmana badis, tetep kafir mun teu timu barangna.
11. Saur raka bener pisan, ngaji teh kudu ngajinis, nya eta aen barangna, lamun asma bae rai, nu kitu mah sanes ngaji, ngaran maca bae wungkul, maca buktina aksara, tulis Qur’an sareng Hadist, teu diemut ngarasakeun dalil Qur’an.
Nerangkeun :
1. Muhammad Haq, 2. Muhammad Hakeki,
3. Muhammad Harid, 4. Muhammad Majaji
12. Kieu perkawis eta, barangna nu opat rupi, nu disebat Muhammad Haq, eta teh dzat sifat Gusti, rupina caang dumeling, nya eta sagara hirup, bibit nyawa sadayana, tah eta barangna rai, ku rai ge meureun parantos kapendak.
13. Saur rai kutan eta, Muhammad Haq teh geus sidik, atuh kantenan eta mah, digugulung titatadi, ayeuna nembe kaharti, nuhun engkang rai nuhun, sidik ngaran jeung buktina, moal rek sulaya deui, kantun eta anu nomer kaduana.
14. Nu disebatkeun Muhammad, Muhammad Hakeki tadi, eta teh naon sifatna, rakana ngalahir deui, pasal Muhammad Hakeki, nyaeta nu opat kitu, sorotna tina dzat sifat, bijil cahya opat rupi, sategesna nu kasebat Narun tea.
15. Cahaya beureum sifatna, ari nu kaduana deui, Hawaun eta disebat, cahya koneng eta sidik, ari nu katilu deui, cahya bodas ngaran Ma’un, kaopat nu hideung cahya, Turobun ngaranna pasti, kapan sidik jadi lafadna Muhammad.
16. Nu bereum huruf Mim awal, nu koneng huruf He pasti, dupi anu katilu na, cahya nu bodas beresih, nya jadi huruf Mim akhir, kaopatna nu kasebut, cahya nu hideung nyata, nya eta huruf Dal pasti, geuning sidik jadi lafad Mim-He-Mim-dal.
17. Tah eta anu kasebat, Muhammad Hakeki rai, ceuk raina nuhun engkang, ayeuna rai mangarti, leres percanten yakin, ku rai prantos kaemut, Muhammad Hakeki tea, eta sifatna teh pasti, kantun eta Muhammad nu katiluna.
18. Muhammad Harid nyatana, ceuk rakana mun can harti, Muhammad Harid nyatana, nyaeta rasa pribadi, nya ieu rasa jasmani, eta sifatna teh tangtu, jawab rai nuhun pisan, Muhammad Harid teh bukti, kantun eta Muhammad Majaji tea.
19. Saur raka ari eta, nu disebatkeun ku rai, Muhammad Majaji tea, nya ieu rupa jasmani, Mim teh mastaka rai, He teh nya dada geus tangtu, Mim akhir nya udel urang, Dal teh sampean geus bukti, kapan sidik eta teh Mim-He jeung Mim-Dal.
20. Jadi unina Muhammad, saur raina kaharti, mung aya saeutik pisan, nu rek ditaroskeun deui, dupi eta Kangjeng Nabi, Muhammad Rasulullahu, nu sumareh di Madinah naon disebatna deui, walon raka eta mah Muhammad pangkat.
21. Pangkat Nabi Rasulullah, utusanna Maha Suci, nya nu ngagelarkeun Agama, sare’at tarekat deui, hakekat ma’rifat rai, sangkan manusa teh mulus, salamet dunya Akherat, jeung supaya terang deui, jeung percaya ayana Allah ta’ala.
22. Sabab nabi Muhammad mah, kabagi ma’rifat jati, ma’rifat ka Gusti Allah, kana dzat sifat Yang Widi, sabab bisa mi’raj rai,ari nu liana Rusul, teu kabagian ma’rifat, umatna pon kitu deui, Muhammad mah teras ka umat-umatna.
23. Sabab aya wawakilna, enya eta para Wali, Wali Kutub disebatna, nya Kangjeng Syekh Abdul Qadir, nu mimitina rai, tarekat ma’rifat timbul, nya eta awal-awalna, tibana ti Kangjeng Nabi, akhirna mah nya Gusti Syarif Hidayat.
24. Teras ka Wali salapan, di Cirebon anu bukti, tah didinya mencar-mencar, terus ka ayeuna pasti, mana nu kabarengan rai, ku pitulung Maha Agung, tanwande bisa narima, nampa tarekatna ilmi, enya eta tarekat ma’rifat tea.
25. Nya eta jalan tarekat, tilas Wali anu tadi, jeung kalawan dibarengan, ku pitulung Maha Suci, numawi ulah sok mungkir, ilmu Wali mo kasusul, hoream neangannana, kapan tadi Maha Suci, sifat Rahman nu murah dialam dunya.
26. Piraku mun cengeng tekad, keukeuh neda ka Yang Widi dibarengan sareng prakna, dibeulina ku prihatin, sageuy teu tiasa nepi, atuh mun kitu mah palsu, murahna di alam dunya, hanteu cocog sareng dalil, kapan dalil wajib pisan dipercaya.
27. Sabab eta tuduh jalan, numawi Gusti Yang Widi, nurunkeun ayat sa Qur’an sing kasungsi, ulah ngan tulisna wungkul, eta mah pangandika na, Allah anu Maha Suci, wajib susul eta anu ngandikana.
28. Sabab basa Allah eta, sategesna ngaran Gusti, tiap-tiap aya ngaran, tangtu nyandak tina bukti, tina dzat sifatna pasti, mung dzat sifatna Yang Agung, gaib pisan pang ayana, moal kenging katingali, ku awasna panon kapala anu nyata.
29. Kengingna ku panon rasa, hakekat Muhammad Nabi, nu nganepikeun kana dzat, sifatna Yang Maha Suci, dupi nu nganepikeun pasti, kana sifatna Yang Agung, nyaeta ku asma tea, kapan awalna ge rai, mimitina nya eta dzat anu kasebat.
30. Kaduana kana sifat, tilu asma nu kawarti, eta tiluhur ka handap, ayeuna kedah dibalik, lamun hayang kasungsi, kedah ti handap kaluhur, kedah tina asma heula, naek kana sifat deui, kantun terus kana dzat deui naekna.
31. Atawa Allah Muhammad, Adam anu tipandeuri, tadi tiluhur ka handap, ayeuna kedah dibalik, tihandap ka luhur deui, Adam mimitina disebut, naek nya ka Muhammad, terus ka Allah sing tepi, perelena nya Adam Muhammad Allah.
32. Geuning bukti di manusa, pang gumelarna dohir, nya eta ku tilu basa, Hirup-Rasa-Adeg pasti, hirup kanyataan Gusti, rasa kanyataan tangtu, nya eta Muhammad tea, adeg kanyataan pasti, enya eta kanyataan Adam pasti.
33. Tah geuning kitu geus nyata, perelena kitu rai, jadi lamun hayang terang, ka Allah nu Maha Suci, kedah heula kasungsi, Muhammad nu tipayun, tapi rai hakekatna, da majajina mah geus bukti, parantos pupus makamna ge di Madinah.
Nerangkeun
NAKTUNA MADINAH
34. Mangga ku rai dimanah, geuning makamna Jeng Nabi, kasebatna di Madinah, ayeuna manah ku rai, Madinah teh naon rai, da aya hartina tangtu, kedah pendak sajatina, kakara engke kapanggih, sareng Gusti Nabi Muhammad kapendak.
35. Ceuk raina bingung engkang, ku rai tacan kaharti, rai teu sanggem mikirna, matak butak sirah rai, bakating hantem mikir, ayeuna mah kulanun, mangga bae ku engkang, terangkeun sama sakali, bilih rai jadi owah pipikiran.
36. Rakana lajeng ngajawab, kieu atuh mun can ngarti, ku rai tacan kamanah, ayeuna mah kudu sungsi, naktuna aksara tadi, Madinah anu kasebut, geura mangga bandungan, naktuna sahiji-hiji, aksara Ma naktuna teh genep belas (16).
37. Dupi anu kaduana, aksara di eta pasti, genep (6) naktuna teu lepat, ari nu katilu rai, aksara nah eta pasti, naktuna teh dua (2) tangtu, mangga ayeuna dietang, genep belas nu mimiti, dihijikeun sareng genep nu kadua.
38. Jadi dua puluh dua, pek jumlahkeun deui rai, sareng anu katiluna, nyaeta dua nu tadi, mangga etang ku rai, jumblahna sabaraha naktu, ceuk raina mun teu lepat, dua puluh opat siki, ceuk rakana eta kamana surupna.
39. Raina hanteu ngajawab, ngahuleng hanteu ngalahir, lami-lami pek ngajawab, aduh engkang can kaharti, rai poek liwat saking, eta naktu nu sakitu, hanteu terang sumurupna, rakana ngalahir deui,pasal eta naktu dua puluh opat.
40. Eta teh huruf Syahadat, lamun rai tacan ngarti, mangga bae rai etang, hurufna kalimah tadi, sabaraha huruf nu uni, geura mangga rek diitung, tah ieu engke dihandap, rek dijejerkeun sakali, supayana rai bisa terang.
Nerangkeun
HURUFNA SYAHADAT ANU HIRUPNA
As1-ha2-du3-an4-la5-i6-la7-ha8 -il9-lal10-loh11-wa12-
as13-ha14-du15-an16-na17-mu18- ham19-
mad20-ras21-sul22-lu23-loh24
41. Eta rai sabaraha, hurufna kalimah kali, raina lajeng ngajawab, dua puluh opat sidik, tah geuning eta rai, Madinah teh jadi huruf, huruf kalimah Syahadat, sategesna asma Gusti, geura susul jati-jatining Syahadat.
42. Supaya syah dzatna, numawi kedah kasungsi, nya eta dzat sifat Allah, dupi kenging na teh pasti, ku hukum akal rai, sing ngarasa ilang wujud, nya eta adegannana, adegan wujud jasmani, enya eta nu kasebut Adam tea.
43. Upami geus ilang Adam, teu ngarasa boga diri, kakara jasa kapendak, hakekat Muhammad Nabi, tiap-tiap mun kapanggih, hakekat Muhammad Rasul, tanwande jasa ma’rifat, kana dzat sifatna Gusti, sabab eta Rasul nu nepikeunnana.
44. Raina lajeng unjukan, nuhun ayeuna kaharti, sadaya nu dipiwejang, ku engkang ka tuang rai, mung bade naros deui, aya nu tacan kaemut, rai bingung kacida, weleh bae teu kapikir, pasal dina rukun Agama can terang.
45. Aya sabaraha perkara, jeung naon ngarana deui, da piraku hanteu aya, da kapan Islam ge bukti, aya rukunna geuning, lima eta nu geus umum, sanajan iman ge aya, rukunna genep perkawis, Agama ge piraku taya rukunna.
46. Kapan kieu disebatna, biasana teh ku jalmi, rukun nu heula disebat, terasna Agama pasti, Islam disebat pandeuri, lumbrah kitu anu nyebut, bet geuning rukun Agama, nu heula disebat pasti, geus merele nya rukun Agama Islam.
47. Teu lumbrah anu nyarebat, jeung teu pantes deui bae, mun disebatkeun ku urang, dibalikeun saupami, rukun Islam Agami, meureun teu raos geus tangtu, da kitu kapan pantesna, lumbrahna sadaya sami, pantesna teh nya rukun Agama Islam.
48. Atuh lamun kitu urang, ibadah ibadah teh enggeus yakin, aya anu diluncatan, nya eta rukun Agami, ku urang teu dipilari, bet jol bae kana rukun, nyaeta rukun Islam, dipigawe siang wengi, dupi eta rukun Agama diliwat.
49. Ari emutan rai mah, nurutkeun bahana tadi, nyaeta rukun Agama, nu kedah heula pilari, saparantosna kapanggih, teras ngalakonan rukun, nyaeta rukun Islam, anu lima perkawis, Syahadat Sholat Zakat Puasa Hajina.
Nerangkeun
RUKUN AGAMA
50. Rakana lajeng ngajawab, atuh kantenan kang rai, nu wajib heula kapendak, rukun Agama geus misti, ku urang kedah kapanggih, supaya urang teh puguh, ngalakonan rukun Islam, Islamna enggeus kapanggih, kapanggihna tangtu ku rukun Agama.
Asmarandana
51. Kapan basana ge rai, Iman Tohid Ma’rifat Islam, geuning kitu dalilna ge, Islam teh geus sidik pisan, saparantosna ma’rifat, jalanna ma’rifat kudu, nyaeta ku tohid tea.
52. Ari hartina teh tohid, cengeng jeung khusu tekadna, nya suhud milarina teh, temen wekel teu bengbatan, milari jalan ma’rifat, pangna suhudna teh tangtu, asal tina iman tea.
53. Teges tina eling rai, eling sieun ka Naraka, Naraka di alam baqo, nu langgeng taya tungtungna, asalna kasieun eta, tina Qur’an Hadist kitu, nu nerangkeun di Akherat.
54. Tuduh jalan eta Hadist, kasalametan manusa, di dunya Akheratna ge, geuning bukti di dunyana, mun jalma teu beragama, lantaran teu daek campur, sareng nu ahli Agama.
55. Teu ngupingkeun dalil Hadist, jadi buta tuli pisan, teu nyaho diakhirna teh, yen aya Sawarga Naraka, jadi geus tangtu pisan, teu aya kasieun kitu, da hanteu ngadenge beja.
56. Numawi manusa wajib, daek ngaji kitab Qur’an, sangkan aya kasieun teh, mun geus sieun mah mokaha, moal sakama-kama, laku goreng mo dijujur, kapager ku kasieunna.
57. Raina ngalahir deui, pasal eta geus kapaham, mangga anu tadi bae, ku engkang enggal piwejang, hal rukunna Agama tea, da rukun Islam mah puguh, sadaya ge pada terang.
58. Rakana ngawalon deui, lamun rai tacan terang, kana rukun Agama teh, tegesna rukun Agama, aya opat perekara, sahiji Sareat kitu, kadua Hakekat tea.
59. Katilu Tarekat rai, kaopatna nya Ma’rifat, eta kitu basana teh, ceuk rai kapan eta mah kalakon, dina Sembahiyang cukup, sareatna hakekatna.
60. Tarekat ma’rifat deui, geus gulung bae didinya, rakana lajeng ngawalon, eta oge bener pisan, gulungna anu opat, sareat hakekat kitu, tarekat sareng ma’rifat.
61. mung engkang rek naros deui, ma’rifatna waktu eta, rai geus ninggali naon, dina waktu Sembahiyang, tadi geus ngaku ma’rifat, tegesna geus nyaho kitu, nyaho kana naon tea.
62. Naha ninggali ka Gusti, ku tinggal panon kapala, mutajillah mun kitu teh, raina lajeng ngajawab, sanes ninggal Gusti Allah, rai nyebat soteh kitu, terang soteh pertingkahna.
63. Pertingkah nyembah ka Gusti, kapan rai geus ma’rifat, tegesna parantos nyaho, Sembahiyang Subuh eta, terang dua rakaat, pujina oge pon kitu, geus awas ti samemeh prak.
64. Kitu deui waktu Dzuhri, rai parantos ma’rifat, terang rakaatna Lohor, nyaeta opat rakaat, sumawon ushallina, eta saterusna kitu, nepi kana waktu Isya.
65. Tarekatna mah pan bukti, migawe dina waktosna, Nangtung Ruku Sujudna teh, saur raka da eta mah, lain ma’rifat ka Allah, ma’rifat nyembahna wungkul, da eta mah rukun Islam.
66. Sanes rukun Agami, ari rukun Agama mah, anu ngabuktikeun aen, aen kanu disembahna, pikeun kayakinan urang, Agama nu Maha Agung, pikeun ngesahkeun ibadah.
Nerangkun
HARTINA AGAMA
67. Kieu hartina Agami, sategesna hirup tea, sabab mun taya hirup teh, mo aya ngaran Agama, Islam ge moal aya, sumawonna rukun-rukun, enggeus tangtu moal aya.
68. Jadi sifat hirup pasti, nya sajatining Agama, atawa sifat elmu teh, numatak ngelmu teh urang, sing nepi kana caangna, sifat Agama kasusul, ulah ngan ku kira-kira.
69. Kapendakna eta rai, nya eta ku rukun tea, ku rukun Agama tangtos, sareatna hakekatna, tarekatna ma’rifatna, dina bagian bab ilmu, sanes bagian ibadah.
70. Dina Sembahiyang mah rai, ma’rifat laku ibadah, tina kitab kenging nyonto, najan di sagala barang, tetep eta anu opat, sareat hakekat kitu, tarekatna jeung ma’rifat.
71. Ibarat rek nyieun korsi, niat eta mimitina, ari geus niat mah tangtos, tegesna eta hakekat, ari terbitna hakekat, tina ma’rifat geus tangtu, nya tina kanyaho tea.
72. Sabab tadi geus ka ilmi, geus nyaho sareng bisana, kana migawe korsi teh, teras di tarekatan, nepi ka nyareatna, sifatna sidik ngajentul, rupa korsi teu sulaya.
73. Kapan ieu mah keur ngilmi, tegesna eukeur neangan, ma’rifatna ka Yang Manon, enya eta kana dzatna, jeung sifatna Gusti Allah, nya eta wujudna elmu, atawa jati Agama.
74. Geus tangtu kengingna rai, ku rukun Agama tea, sareat hakekat tangtos, tarekat sareng ma’rifat, tapi anu sajatina, dina bagian bab ilmu, rasa anu narimana.
75. Jalanna ku rukun tadi, anu opat perekara, anu aya di badan dewek, poko sareat hakekat, tarekat jeung ma’rifati, anu aya dina wujud, di sajero badan urang.
76. Raina lajeng ngalahir, kahartos atuh kitu mah, ngaran rukun Agama teh, bagian ilmu ayana, keur nyusul wujud Agama, nyaeta sifatna hirup, nu ngangliputi sadaya.
77. Namung paneda kang rai, sumangga ku engkang dadar, sing hawatos kanu bodo, margi weleh teu kapaham, eta basa anu opat, buktina nu dina wujud, naon nyatana sareat.
78. Hakekatna pon kitu deui, nyatana di badan urang, tarekat ma’rifat oge, rai teu acan uninga dina poko-pokona mah, rakana lajeng ngawangsul kieu atuh mun can terang.
79. Dupi sareat teh rai, poko-pokona teh baham, jalan omongan geus tangtos, tah eta pangucap urang, sajatina sareat, kapan pangucap teh puguh, nu ngabuktikeun sagala.
80. Karamean alam dohir, rentul sakur anu aya, bibitna tina carios, mangga ku rai dimanah, ieu kaanehan Kota, karesikan Nagri Bandung, gedong-gedong nu marakbak.
81. Model gedong rupi-rupi, paalus-alus bangunna nu ngadamel eta gedong, pang buktina teh teu lepat, pokona tina pangucap, nu ngabuktikeun samaksud, piraku hanteu kamanah.
82. Najan aya niat rai, bahan-bahan geus sadia, moal jadi mun teu ngomong, ngabetem teu sasauran, raina lajeng ngajawab, sayaktosna eta kitu, duh engkang karaos pisan.
83. Pokona sareat yakin, teu lepat deui pangucap, nya eta sajatina teh, paingan ceuk unggel kitab, lamun nu ngaji hakekat, teu sareng sareat kitu, batal ku Hadist disebat.
84. Ayeuna mah rai harti, batalna karaos pisan, sabab hartina batal teh, henteu jadi ceuk sundana, kapan nyatana hakekat, keretegna ati kitu, niat sagala perkara.
85. paingan kamari rai, kereteg niat ka pasar, maksud teh rek meser bako, barang dongkap teh ka pasar, nangtung hareupeun nu dagang, bet Cina teu buru-buru, ngaladangan bako tea.
86. Salila-lila kang rai, nangtung hareupeunnana, sapedah rai teu ngomong, jongjon hanteu ngaladangan, sakitu dina ati mah ngomong, ngomong bae dina kalbu, meuli bako anu ngeunah.
87. Barang pok mah ngomong rai, Babah meuli bako kula, ku Cina teh bol sok bae, teu lami deui ngantosan, bener mun ngaji hakekat, teu make sareat lapur, hanteu jadi pamaksadan.
88. Pasal eta jol kaharti, tegesna poko sareat, pangucap teu lepat tangtos, anu aya di badan urang, ayeuna nu kaduana, hakekat nu kasebut, naon nyatana di badan.
89. Rakana ngalahir deui, kieu rai mun can terang, hakekatna enggeus tangtos, nyatana pangangseu tea, nu aya di wujud urang, sinareng anu tipayun, kieu katerangannana.
90. Ibarat rek tuang bistik, memeh ku baham karasa, pangangseu nu tipayun teh, hakekat pada hakekat, sabab hakekat teh aya, aya tapi taya jentul, sabab seungit bistik tea.
91. Seungitna mah taya rupi, kitu deui angseu tea, teu aya rupina tangtos, dupi ari buktina mah, sifatna bistik tea, bagian paninggal tea, anu nyidikeun sifatna.
92. Raina gumujeng manis, duh engkang karaos pisan, teu lepat kasauran teh, teu sulaya jeung barangna, nuhun Alhamdulillah, ayeuna anu katilu, tarekat naon nyatana.
93. Ceuk raka tarekat rai, nyatana pangdangu urang, salamina ge digawe, teu aya pisan eureunna, dina keur waktu nyaring mah, sora naon oge kumpul, pangdangu anu narima.
94. Raina ngalahir deui, tetela karaos pisan, eta jinis tarekat teh, nyatana di badan urang, moal lepat deui engkang, ayeuna mangga pitutur, ma’rifat nu kaopatna.
95. Saur raka mun teu harti, nyatana eta ma’rifat, dina salira urang teh, nyaeta paninggal tea, sifatna panon nu nyata, sagala sifat teh kumbuh, panon nu ngesahkeunnana.
96. Sifat-sifat nu di dohir, gulungna kana paninggal, numawi disebatkeun teh, panutup kanyaho tea, kakara sah kanyahona, beja-beja teh ti batur, kapanggih sareng buktina.
97. Lahir batin oge sami, moal bet aya bedana, pokona ku eta bae, enya eta sategesna, nu ngaran rukun Agama, atawana rukun Ilmu, keur nganyahokeun Agama.
98. Agama anu sajati, enya sifat hirup urang, samangsa parantos nyaho, kana jatining Agama, nya Islam eta ngaranna, sanggeus Islam kudu suhud, ngalakonan jeung rukunna.
99. Nya anu lima perkawis, kahiji maca Syahadat, dua Sholat lima waktos, nomer tilu kedah Zakat, opat kedah Puasa, lima Munggah Haji kitu, mun kabedag ku saratna.
100. Raina ngawalon deui, nuhun parantos kapaham, hal rukunna Agama teh, nu aya di wujud urang, nya eta nu opat tea, sareat hakekat kitu, tarekat sareng ma’rifat.


101. Mung aya keneh saeutik, anu teu acan karasa, rai masih keneh helok, dina basa rukun tea, rukun teh naon hartina, ceuk rakana ngaran rukun, bareng hanteu pili ganca.
102. Paribasa sepuh tadi, ka urang sok mituturan, eh anak-anak sakabeh, engke bapa geus teu aya, omat turut weling bapa, jeung dulur teh kudu rukun, ulah arek panca bagah.
103. Ka cai kudu saleuwi, ka darat kudu salebak, jeung kudu bongkok ngaronyok, bengkung ngariung ceuk basa, supaya maneh waluya, mun rempug jungkung jeung dulur, salamet dunya akherat.
104. Raina lajeng ngalahir, sumuhun sok nguping pisan, kasauran sepuh teh, mung kumaha ari eta, rempugna nu opat tea, rukunna paninggal dangu, pangangseu sareng pangucap.
105. Margi keur kieu mah geuning, ieu nu opat perkara, lakuna teh nu karaos, masih bae pili ganca, hanteu bareng lakuna, ucap ucap dangu dangu, angseu sumawon paninggal.
106. Teu nurut babasan tadi, yen kudu sabilulungan, nya eta bongkok ngaronyok, jeung bengkung ngariung tea, ka cai saleuwi pisan, kitu anu ngaran rukun, atuh dimana barengna.
107. Rakana ngawalon deui, piraku tacan kamanah, meureun ku rai karaos, dina waktu eukeur Sholat, Sholat sajatina tea, waktos Nafi Isbat gulung, nerapkeun Muhammad.
108. Aworna kalimah kalih, huruf Ta’udz jeung Bismallah, keur nyalindung ka Yang Manon, kapan didinya barengna, nu opat teh ngahijina, ilangna dunya jeung wujud, kapendak wujud Agama.
109. Nembe Islam mun geus panggih, kana sajati Agama, nyaeta hirup urang teh, anu matak wajib pisan, nyaho jatining Agama, sangkan sah ibadah kitu, nyaho bibit rukun Islam.
110. Raina gumujeng manis, duh engkang karaos pisan, nya didinya barengna teh, babasan tadi teh keuna, bongkok ngaronyok teh nyata, sumawon bengkung ngariung, kacai saleuwi pisan.
111. Ayeuna nembe kaharti, babasan sepuh baheula, aya Hekekatna horeng, kudu rukun teh nya eta, nu opat di badan urang, ngaran dulur nu saestu, opat kalima pancerna.
112. Ayeuna rek naros deui, nya anu tacan kapaham, reh dina Hadist nyarios, aya basa opat rupa, ngaran Dalil Hadist, Ijma, opat ngaran Qiyas kitu, eta kumaha hartina.

Nerangkeun

Dalil, Hadist, Ijma, Qiyas
Dangdanggula
113. Lajeng rakana ngawalon ka rai, pasal eta nu opat basa, kieu pihartieunna teh, hartina dalil teh Agus, pangandika Maha Suci, nya Qur’an eta buktina, anu mawi kudu, wajib percaya kana Qur’an, lamun henteu percaya teh kufur kafir, cadang Naraka Jahanam.
114. Ari Hadist pangandika Nabi, enya eta Rusul-rusul tea, utusan Gusti Yang Manon, eta wajib digugu, dupi nu katilu deui, anu ngaran Ijma tea, lamun tacan mafhum, nyaeta pangandikana, para Wali jeung para Muslim deui, eta ge wajib percaya.
115. Dupi Qiyas moal salah deui, hartina teh akal sategesna, pikeun ngakalan geus tangtos, ngakalan tadi nu tilu, Dalil Hadist Ijma pasti, sangkana bisa karasa, ma’na Dalil kitu, Hadist Ijma sumawonna, da eta teh pikeun pikiraneun deui, sangkan nyata jeung barangna.
116. Sabab geura pek manah ku rai, sagala hal mun teu make akal, moal bisa jadi bae, ibaratna kapan puguh, karamean Alam Dohir, karajinnana manusa, tambah beuki maju, ayeuna ge kabuktian, kajadian kapal udara jeung mobil, jadina tangtu ku akal.
117. Anu matak ngilmu ge rai, lamun ngilmu pikeun kabatinan, kalanggengan Alam Baqo, ulah cicing bae atuh, dina asma bae badis, tegesna dina omongan, kapan asma mah tuduh, najan Dalil Hadist Ijma, eta oge pituduh teu salah deui, tuduh jalan pikeun mulang.
118. Sareng tuduh ka manusa deui, pikeun urang gumelar di Dunya, kudu daek ibadah teh, ka Gusti nu Maha Agung, kalawan jeung sahna misti, nyaeta sahna ibadah, kudu ma’rifatu, kana Dzat Sifatna Allah, enya eta piwadaheunnana rai, amal ibadah urang.
119. Ulah cicing dina Asma badis, tetep cicing dina panunjukna, mun kitu mah tangtos bae, mo tepi kanu dijugjug, nyaeta ka asal tadi, da teu disorang jalanna, cicing ngadedeluk, nyaeta dina tunjukna, nu ditunjuk teu disusul dipilari, mun kitu mah moal datang.
120. Ibaratna upami urang kang rai, hayang terang ka hiji Nagara, upami Batawi bae, barang dileresan Bandung, lajeng kang rai ninggali, hiji jalan parapatan, jeung ninggal nu nangtung, hiji pilar make papan, dina papan aya aksara Batawi, ditunjuk ku gambar tangan.
121. Ramo nunjuk ka huruf Batawi, boh ka kulon ka kaler ka wetan, tuluy rai cicing bae, dina hareupeun panunjuk, naha kira-kira rai, dikirana bakal datang, ka Batawi tunjuk, ceuk raina atuh moal, sabab cicing di dinya teu maju deui, sumawon ka Batawina.
122. Jalanna ge teu disorang deui, nu ditunjuk ku gambarna tea, kumaha bisana nyaho, da betah dina panunjuk, hurupna asma Batawi, tah kitu ceuk rakana, nu ngaji asma wungkul, teu terang nu diasmaan, lamun kitu ngaji teh teu bisa nepi.
123. Panunjuk teh ibaratna Dalil, kitab Qur’an eta sategesna, tuduh jalan nu sayaktos, numatak urang teh kudu, hukum Qiyas geura tungtik, kumaha pikeun akalna, tarekatna ilmu, sangkan urang bisa datang, ka Batawi nepi ka ‘aenal yakin, sidik teu ngandelkeun beja.
124. Mun geus cicing dina panunjuk tadi, kantun bae neangan akalna, sangkan tereh tepina teh, naha rek leumpang suku, atawa rek tumpak mobil, kahar kapal udara, da aya geus tangtu, ari eta tutumpakan, ngibaratkeun tarekat ilmu tadi, kapan tarekat teh loba.
125. Qodariyah Satariyah rai, Anfasiyah jeung Muhammadiyah, Juziyah Hak Maliyah teh, kantun milih bae atuh, mana nu gancang tepi, nu pangheulana datang, bisa ma’rifatu kana dzat sifatna Allah, sagarana hirup tujuh langit tujuh bumi, Johar Awal kasebatna.
126. Lamun hanteu make akal rai, enya eta milih tutumpakan, mana anu gancang bae, misti kudu buru-buru, bisi kaburu ku pati, payunkeun hukum akal, kajeun rada ripuh, geura beuli ku tirakat, gancangna teh teu lian kudu prihatin, dahar sare dikurangan.
127. Den Muslimat ka raka ngalahir, nuhun akang rebu keti laksa, rai napi piwuruk teh, cukup eta mah kulanun, sumerep ka sanubari, mun ayeuna gentos pasal, nu tacan kamafhum, bade naros Rukun Islam, naha hanteu aya rangkepannana deui, sare’atna hakekatna.
NERANGKEUN
Rukun Islam Sare’atna Hakekatna Tarekatna, Ma’rifatna.
128. Ceuk rakana tangtu aya rai, rukun Islam nu lima perkara, dina hiji perkara teh, opat-opat geus tangtu, dina sahiji perkawis, saperti dina Syahadat, opat pangkal kitu, aya sare’at hakekat kitu, tarekat ma’rifatna kitu deui, Sholat ge opat perkara.
129. Enggeus tangtu opat deui rai, aya sare’at hakekatna, tarekat pon kitu keneh, ma’rifat geus tangtu, saterasna kitu deui, Zakat Puasa Hajina, opat-opat kitu, ceuk raina atuh mangga, ku engkang teh dadarkeun sama sakali, da rai mah tacan terang.
NERANGKEUN
Sare’at Hakekat Tarekat, Ma’rifat dina Syahadat.
130. Saur raka kieu mun can harti, sare’atna Syahadat teh ngucap, ngucapkeun kalimah roro, enya eta Asyhadu Anlaa Ilaaha Illallohi, teras Wa Asyhadu Anna, Muhammad Rosulullohu, eta Syahadat sare’at, hakekatna ngaran Syahadat teh rai, hirup eta tegesna.
131. Tarekatna Syahadat teh rai, dina waktu Shalat sajatina, keur tajali ka Yang Manon, ma’rifatna mah kudu, sing ngarasa kaangliputi, nu moncorong lintang Johar, caang padang alus, nya eta dzat sifat Allah, ceuk raina aduh engkang penting teuing, eta kasauran engkang.
132. Ceuk rakana naha atuh rai, mana nanya bet tepi kadinya, da engkang mah taya sanes, mung isin ku Yang Agung, mun engkang nyumputkeun ilmi, da aya hukumannana, mun sumput salindung, tur aya nu naros pisan, goreng temen mun engkang ngabuni-buni, turug-turug ku Ikhwan.
133. Namung aya nu dibuni-buni, saperkawis anu hanteu beunang, diterangkeun kanu sanes, nu sanes saikhwan kitu, nyaeta tarekat ilmi, sabab eta mah titipan, Nabi Wali kitu, sabab lamun samarangan, diterangkeun ka jalma nu lain-lain, doraka Dunya Akherat.
134. Sarta matak pecat iman pasti, Gusti Allah moal rek narima, ibadahna najan getol, dila’nat enggeus tangtu, disamikeun jeung Idajil, sakumaha mujina, ka Allah nu Agung, tetep moal dihampura, tetep bae keur eusi Naraka Jamhir, langgeng teu aya putusna.
135. Ceuk raina atuh mangga deui, diteraskeun dadar sadayana, Rukun nu kaduana teh, nyaeta Sholat kitu, naon sare’atna deui, hakekat jeung tarekatna, ma’rifat pon kitu, rakana lajeng ngajawab, kieu rai lamun teu acan kaharti , sareatna Sholat eta.
NERANGKEUN
Sare’at Hakekat Tarekat, Ma’rifat dina Sholat (Sembahiyang).
136. Sareatna Sholat teh kang rai, enya eta nangtung ruku tea, sujud lungguh bukti ‘aen, ari hakekatna puguh, Alif Lam Lam He geus pasti, nyaeta lafad Allah, hanteu salah kitu, dupi tarekatna Sholat, tetep bae dina keur Sholat sajati, Tajali ning Dzattul Mutlaq.
137. Ma’rifat ge kudu kapanggih, sareng eta Nur Muhammad tea, ka cahya opat sing ‘aen, Narun Hawaun Maun, kaopat Turobun deui, nya eta nu ngaran Sholat, memeh awang uwung, tah eta anu geus aya, anu matak Sembahiyang teh wajib, sabab asal tina Shalat.
138. Ceuk raina nuhun kahareti, dina pasal eta Sholat tea, ayeuna katiluna teh, Zakat anu geus kamayhur, naon sare’atna deui, hakekat tarekatna, ma’rifat pon kitu, sumangga teraskeun engkang, gantung raos reh ni’mat kaliwat saking, teu emut ka barang teda.
NERANGKEUN
Sare’at Hakekat Tarekat, Ma’rifat dina Zakat.
139. Saur raka rai mun can harti, rukun Islam anu katiluna, Zakat bade dicarios, sare’at mah geus umum, hajat pare atawa duit, ditarima ku jalma, fakir miskin kitu, hakekatna ulah salah, kudu bae urang ngazakatkeun diri, ka Gusti Allah Ta’ala.
140. Tarekatna nya kudu Tajali, ma’rifatna sing bisa ngarasa, ilangna jasmani kabeh, tanda ditarima kitu, ku Gusti nu Maha suci, tah kitu sahna teh Zakat, ulah rek kaliru, lebetkeun ka jero manah, supayana jadi rai bisa tohid, pasal dina sahna Zakat.
NERANGKEUN
Sare’at Hakekat Tarekat, Ma’rifat dina Puasa.
141. Hal Puasa nu kaopat deui, sare’atna kapan geus ilahar, dina bulan Ramdhan tangtos, tilu puluh dinten tutup, hakekatna mah geus pasti, kudu nahan nafsu hawa, ulah rek diturut, temahna matak cilaka, tarekat nya gulung dina Tajali, dupi ari ma’rifatna.
142. Kudu panggih jeung Ramdhanna rai, enya eta jeung saperti bulan, lir bulan pat belasna teh, raina mani ngaranjug, bakating ku kahareti, teu sulaya ti basana, paingan disebut, Puasa di bulan Ramedhan, sihoreng teh yen urang kudu ninggali, lir bulan opat belasna.
143. Kantun eta nu hiji deui, rukun Islam anu kalimana, ku engkang enggal carios, hoyong dongkap katutup, sangkan rai bisa tohid, harti kana sare’atna, hakekatna pon kitu, tarekat jeung ma’rifatna, dina rukun kalima nya Munggah Haji, mangga ku engkang dadar.
NERANGKEUN
Sare’at Hakekat Tarekat, Ma’rifat dina Munggah Haji.
144. Ceuk rakana sare’atna Haji, nu geus lumbrah nya jarah ka Mekah, Baitullah nu dijugjug teh, hakekatna mah tangtu, ngalebur dosa nu tadi, tarekatna mah teu lepat, dina eukeur waktu Tajali tea, ma’rifatna kudu ngarasa ngahiji, jasmani jeung rohanina.
145. Mangga etang ayeuna ku rai, rukun Islam anu lima tea, sabaraha jumblahna teh, opat-opat hiji rukun, raina enggal ngalahir, atuh lima kali opat, jadi dua puluh, ceuk rakana itu diyah, geuning eta sifat dua puluh rai, sifatna Allah Ta’ala.
146. Den Muslimat ka raka ngalahir, sihoreng teh dua puluh sifat, asalna ti Islam kabeh, rai nuhun sarebu, aya sih pitulung Gusti, ditakdirkeun bisa terang, lebah dieu kitu, mung ayeuna masih aya, nya kabingung ku rai tacan kaharti, bade tumaros ka engkang.
147. Lebah mana Gusti Maha Suci, maparinna nyawa ka manusa, ku rai tacan karaos, sabab keur jaman dikandung, ku Ibu salapan sasih, ceuk engkang waktu harita, karek hirup wungkul, hanteu acan aya nyawa, hirup suci tandana geus bisa usik, karaos ku Ibuna.
NERANGKEUN
Gusti Allah Maparinna Nyawa ka Manusa.
148. Cuk rakana rai mun can harti, Gusti Allah maparinna nyawa, dina waktu Ibu ngowo, barang gubragna turun, ti Batin ka alam Dohir, tepungna Hawa nu dua, hawa Batin tepung, kontak sareng hawa Dunya, kajadian jadi nafas murangkalih, nya eta ngaranna nyawa.
149. Tiap-tiap aya nafas pasti, tangtos barengna jeung rasa, sabab hakekatna nyawa teh, nyatana rasa kitu, raina lajeng ngalahir, kahartos lamun kitu mah, rai hanteu bingung, kumargi tetela pisan, da buktina waktu dijero mah tadi, orok teu aya nafasna.
150. Geuning hirup ciri bisa usik, sidik pisan hirup suci mah, hanteu kalawan nafas teh, ayeuna mah leres kitu, hirup teh jeung nyawa sidik, nya eta sifatna nafas, namung bade nyundul, pihatur deui ka engkang, rehna tadi ku engkang geus dipilahir, nafas teh bareng jeung rasa.
151. Tapi rai waktos tadi lahir, barang gubrag tina Guha Garba, teu ngaraos naon-naon, tapi ceuk engkang kitu, rasa teh bareng geus pasti, jeung ayana nafas tea, rai rada bingung, rakana enggal ngajawab, lamun enya teu aya rasa ge rai, orok moal gogowakan.
152. Tangtu pisan pang orok teh ceurik, tina sabab enggeus aya rasa, tiris buktina ngadegdeg, hukuman ti Yang Agung, turut-turut asal tadi, tina bibitna manusa, Adam Hawa kitu, kapan Adam teh ceuk kitab, pangna lungsur ka alam Dunya teh geuning, meunang bebendon ti Allah.
153. Nya dibuang ka alam Dohir, tina sirna ngajadi teu ngeunah, barang gubrag ka Dunya teh, nangis bakating kaduhung, Adam Hawa jerat-jerit, ku tina raos teu ngeunah, ti Sawarga turun, asal bungah jadi susah, anu matak orok oge geuning ceurik, tara gubrag seuseurian.
154. Den Muslimat gumujeng ngagikgik, tina sidik nyakitu pisan, asalna orok ceurik teh, sasakala Karuhun, jeung karasa dibuang teh yakin, jadi lamun anu wafat, masih aya dumuk, nyawana masih di Dunya, sasat tacan kaluar ti hukum Gusti, paingan marakayangan.
155. Tanda tacan dileupas ti bui, masih tetep keur dina hukuman, tacan bisa meunang pones, pones lepasan ti hukum, tetep hanteu meunang bijil, sabab tina hanteu bisa, ngadeuheusan kitu, kanu boga pangadilan, neda ampun tina dosa anu tadi, hanteu pisan boga akal.
156. kapan geuning di Dunya ge bukti, lamun urang meunang hukum beurat, geuning kawidian apel, tapi apelna kitu, ulah make surat deui, leuwih hade ngadeuheusan, payuneun nu Agung, jeung sing bener caritana, neda ampun moal rek sakali deui, migawe kitu lampah.
157. Ulah ampun ditukangeun badis, teu ngadeuheus kapayuneunnana, ka karatonna Yang Manon, tegesna ka dzat Yang Agung, Baetullah anu sajati, nu teu dikulon diwetan, dikaler di kidul, eta tempat pangadilan, nu sampurna nya sifat Ghofurur Rohim, tempat ngahampura dosa.
158. Mun di Dunyana Raad Van Justisi, pangadilan nu langkung sampurna, rakana enggal ngawalon, aduh rai engkang nuhun, ku rai tereh kaharti, bisa ngaibaratkeunnana, atuh bener kitu, da moal aya bedana, sami bae Dunya Akherat ge rai, aya babandingannana.
159. Mun geus terang kana dzat Gusti, kantun suhud kana ibadahna, kudu khusu tobatna teh, ulah kendat sawaktu, dipayuneunnana Gusti, Insya Allah dihampura, lamun hanteu kitu, tangtu nyorang paribasa, beungeut madep atina mah jongjon mungkir, Akbarna kamana-mana.
160. Mun nu kaya Akbarna ka duit, mun nu tani Akbarna ka sawah, palangsiang galeng totos, Sembahiyang teu khusu, ka Gusti nu Maha suci, eling bae ka sawah, tungtungna teh atuh, pujina ge diliwatan, da tekadna hayang buru-buru tepi, kana Aweh Salam tea.
PIHATUR NU NGARANG
161. Lebah dieu tobat jisim kuring, anu ngarang ieu Layang tea, mugi sadaya saderek, nu ngaos anu ngadangu, sanes pisan jisim kuring, nyindiran kasadayana, sakur dulur-dulur, anu geus kersa ibadah, ngalakonan parentahna Kangjeng Nabi, namung ieu mah nyindiran.
162. Kana diri sim kuring pribadi, nu karasa ku badan sorangan, nya osok kitu nya gawe, lamun keur netepan waktu, upami keur resep tani, bet Akbar teh clok ka sawah, keur dagang pon kitu deui, Akbar teh bet los ka Pasar, mun keur lacur Akbarna teh bet ka Istri, hanteu khusu ka Pangeran.
163. Sihoreng teh pang kitu teh geuning, pangna Akbar sok kamana-mana, pantes arek kituna teh, lantaran can ma’rifatu, kana Dzat Sifatna Gusti, teu puguh nu dikiblatan, ngan diwangwang wungkul, dicipta dikira-kira, saestuning ngan saukur tuturut munding, nuturkeun anu nungtunna.
164. Sigeg Raden Muslimat-Muslimin, keur guneman carios Agama, silih tempas jeung saderek, raina lejeng nyaur, rai nuhun ka pangasih, pangasih salira engkang, parantos miwuruk, mitutur nu sayaktosna, nu karaos sumurup ka sanubari, anu teu aya hinggana.
165. Mung ayeuna rek tumaros deui, rehna rai sering sok mendakan, bangsa orok nu rek maot, rai bingung kalangkung, pajar orok mah beresih, teu acan aya dosana, naha atuh kitu, maotna make sakarat, renghap ranjug siga nyeri-nyeri teuing, kumaha eta sababna.
Pangkur
166. Rakana lajeng ngajawab, pasal eta rai ulah helok ati, pang orok sakarat tangtu, kusabab tadi jalanna, waktu gubrag gumelar ka Dunya turun, jalanna kana Naraka, Narakana Ibu tadi.
167. Waktu ngababarkeunnana, kapan sidik Ibuna satengah mati, raosna nyeri kalangkung, malah sok aya nu misan, bakat nyeri seueur nu dugi ka pupus, tah didinya jalan urang, tadi rek turun ka Dohir.
168. Balikna ge moal salah, nyorang deui kana jalan anu tadi, anu matak renghap ranjug, nyorang nanjak upamana, pantes bae nyorang nanjak tangtu ripuh, cacakan tadi turunna, Ibu teh satengah mati.
169. Tah rai kumargi eta, anu matak urang wajib nyiar ilmi, supayana ulah kitu, akalna teu aya lian, kudu sorang dina ayeuna keur hirup, sing kapanggih jeung ilmuna, ilmu sakarat di Dohir.
170. Kapan aya ceuk dalilna, Antal maotu qoblal maota rai, tah eta kedah kasusul, samemehna urang hilang, sing ngarasa hilang samemeh pupus, ngarasa rasa sakarat, karaos nyerina misti.
171. Mun disorang ti ayeuna, tangtu bae engke moal nyorang deui, ti ayeuna geus ditungtut, unggal poe sakarat, sangkan engke lamun geus tepi ka waktu, sakarat enggeus beak, kantun ni’mat bae pasti.
172. Sabab asalna ge ni’mat, enya eta ni’mat Ibu Rama tadi, dina waktu keur waktos salulut, nya buktina wujud urang, balikna ge kudu ni’mat deui atuh, dina Hadist geus kakocap, ganjarana ti Gusti.
173. Nampa sarebueun ni’mat, nya sarebu ni’mat Rama Ibu tadi, sabalikna urang lamun, mun teu kapendak ilmuna, sarebueunkanyerian tadi Ibu, sarebu kalieun babar, kitu siksaanna Gusti.
174. Raina lajeng ngajawab, nya percaya mun kitu mah kahareti, pang orok sakarat kitu, balik deui ka jalanna, waktu tadi memeh kadunya turun, da moal salah mulangna, tangtuna kasampeur deui.
175. Ayeuna mah ganti pasal, rek naroskeun anu teu acan kaharti, dina hal perkara Rosul, Rosul anu genep tea, naha sami Syahadatna teh nya kitu, saperti anu biasa, Syahadatna Kangjeng Nabi.
176. Sinareng dina waktuna, Sholatna teh naha beda hiji-hiji, naha sawaktu-waktu, jeung naon sanyatana, hakekatna di badan urang sakujur, muga ku engkang diwejang, sing perele hiji-hiji.
177. Rakana lajeng ngajawab, tangtu pisan Syahadatna hanteu sami, beda hiji-hiji Rosul, kitu deui waktuna, hanteu sami pada-pada boga waktu, geura kieu mun can terang, mangga dangukeun ku rai.
NERANGKEUN
Rusul nu Kahiji Nyaeta Nabi Adam.
178. Mimitina Gusti Allah, nya ngadamel utusan nyaeta Nabi, Nabi Adam nu tipayun, kieu rai Syahadatna, Asyhadu anlailaaha Illallohu, Wa asyhadu anna Adam, kholifatullohi deui.
179. Dawuhanna Gusti Allah, maneh Adam dikersakeun ku Kami, jadi utusan geus tangtu, tatapi maneh ayeuna, ulah hayang ma’rifat ka Kami kitu, kanyahokeun bae heula, wujud maneh pribadi.
180. Sabab wujud maneh eta, kanyataan ayana Kami pasti, dalilna geus kasebut, Wallohu batinul insan, Al insanu dohirulloh eta kitu, tapi maneh ayeuna, kudu Sholat maneh misti.
181. Nyaeta dua raka’at, waktu subuh kaluarna fajar sidik, ari sababna pang kudu, maneh kudu tumarima, boga nyawa kaduana boga wujud, tah kitu eta asalna, mana aya Shalat Subhi.
182. Raina teras ngajawab, kutan kitu asalna teh Sholat Subhi, paingan manusa kudu, Sembahiyang subuh tea, tumarima boga nyawa sareng wujud, ka Gusti nu murbeng jagat, kantun kaduana deui.
NERANGKEUN
Rusul nu Kadua Nyaeta Nabi Enoh.
183. Saur raka nu kadua, Gusti Allah ngadamel deui utusan, Nabi Enoh nu kamasyhur, kieu rai Syahadatna, Asyhadu anlailaaha Illallohu, terasna Wa asyhadu anna, Enoh Habibullah deui.
184. Ngadawuhan Gusti Allah, maneh Enoh dikersakeun ku Kami, jadi utusan geus tangtu, tatapi maneh ayeuna, entong hayang ma’rifat ka Kami kitu, kanyahokeun heula denge maneh denge Aing.
185. Dalilna Sama-Sami’an, jeung ayeuna maneh teh Enoh misti, kudu Shalat waktu duhur, lobana opat raka’at, sing narima boga dua cepil tangtu, jeung dua suku geus nyata, numatak manusa wajib.
186. Wajib kudu Sembahiyang, tumarima boga cepil dua siki, sinarengan dua suku, ceuk raina nuhun pisan, ayeuna mah rai Sembahiyang teh puguh, da nyaho asal usulna, waktu tadina ti Nabi.
NERANGKEUN
Rusul nu Katilu Nyaeta Nabi Ibrahim.
187. Kantun anu katiluna, geura mangga ku engkang terangkeun deui, Nabi naon kasebut, rakana lajeng ngajawab, nu katilu utusannana Yang Agung, Jeng Nabi Ibrahim tea, kieu Syahadatna rai.
188. Asyhadu anlailaaha Illallohu, Wa asyhadu anna Ibrahim deui, terasna Halilullahu, he maneh Ibrahima, ayeuna teh jadi utusan geus tangtu, tapi maneh montong hayang, hayang ma’rifat ka Aing.
189. Kanyahokeun bae heula, paninggal maneh nyaeta paninggal Aing, dalilna anu kasebut, Basar jeung Basiran tea, ayeuna mah pek maneh teh geura sujud, kudu Sholat pat raka’at, Asyar waktuna pasti.
190. Sabab maneh ngabogaan, boga panon dua siki enggeus bukti, jeung leungeun kenca katuhu, kitu eta asalna, pangna aya Sholat Asyar nu geus dumuk, numatak manusa Islam, kudu Sholat Asyar misti.
191. Raina deui ngajawab, kantun eta Rusul nu kaopat deui, mangga ku engkang pitutur, Nabi naon ngarana, tunga rai sama sakalican mafhum, ceuk raka nu kaopatna, Nabi Musa eta rai.
NERANGKEUN
Rusul nu Kaopat Nyaeta Nabi Musa.
192. Kieu rai Syahadatna, Asyhadu anlailaaha Illallohi, saterasna Wa asyhadu, anna Musa Kalamullah, ngadawuhan Gusti nu Maha Agung, heh maneh Musa utusan, utusan Aing pribadi.
193. Tapi montong hayang terang, hayang nyaho kana dzat sifat Aing, kanyahokeun bae kudu, pangucap maneh teh eta, sategesna pangucap Aing geus tangtu, dalilna teh geus disebat, Kalam Mutakalliman deui.
194. Pek Shalat tilu raka’at, waktu magrib maneh ulah salah deui, sabab maneh teh geus puguh, saperkara boga baham, kaduana boga lisan eta kitu, nomer tilu ngabogaan, ati moal salah deui.
NERANGKEUN
Rusul nu Kalima Nyaeta Nabi Isa.
195. Saparantosna Nabi Musa, nya gumelar Kangjeng Nabi Isa deui, Syahadatna ge puguh, Asyhadu anlailaaha, Illallohi teras ngucap Wa Asyhadu, anna Issa Rohullohi, kitu Syahadatna Nabi.
196. Ngadawuhan Gusti Allah, maneh Isa geus jadi utusan Kami, tapi maneh hanteu kudu, teu kudu hayang terang, hayang nyaho kana dzat Aing satuhu, kanyahokeun heula bae, nafas maneh pribadi.
197. Sabab nafas maneh eta, kanyataan hirup Aing enggeus pasti, ngan maneh ayeuna kudu, Shalat dina waktu Isya, pat raka’at lantarannana pang kitu, di maneh teh kanyataan, dua liang irung bukti.
198. Katiluna boga nafas, nu kaopatna boga getih enggeus bukti, sabab mun getihna lampus, nafas ge moal aya, anu matak ayeuna ge geuning kudu, Sholat dina waktu Isya, sabab asalna ti Nabi.

NERANGKEUN

Rusul nu Kagenep Nyaeta Kangjeng Nabi Muhammad
Sholallohu ‘Alaihi Wasalam.
199. Barang Rusul kagenepna, nyaeta gumelarna Kangjeng Nabi, Muhammad Nabi panutup, enggeus lumbrah Syahadatna, Asyhadu anlailaaha Illallohu, terasna Wa Asyhadu anna Muhammad Rasulullohi.
200. Ngadawuhan Gusti Allah, eh Muhammad maneh teh utusan Kami, ayeuna maneh mah kudu, ka Aing kudu ma’rifat, sabab maneh anu pangdeuheusna kitu, dalilna enggeus disebat, dina Qur’an geus kauni.
201. Kieu dalilna geus kocap, enya eta Al insanu siri rai, terasna Wa ana siruhu, hartina teh maneh Muhammad, sategesna rasa Aing geus tangtu, kapan pangkatna teu lepat, Muhammad Rosulullohi.
202. Ieu Aing mere burak, pikeun engke ngadeuheus ka Hadraut Aing, jeung turun ka anak incu, teras ka para Wali sadaya, malah tepi ka poe Kiamat kitu, Muslimin para Olia, nu meunang pitulung Gusti.
203. Kitu geuning sajarahna, tapi heran bangsa Islam osok mungkir, keukeuh pokna mo kasusul, kapan eta Gusti Allah, enggeus jangji ka Jeng Nabi geus ngadawuh, terus nepi ka Kiamat, turun-turun burak tadi.
204. Tangtu bae mo kapendak, lamun urang cicing dina tarekat muji, teu nyusul tarekat ilmu, teu make Ijma Qiyas, sategesna hukum akal teu disusul, tadi diluhur disebat, teu ku akal moal jadi.
205. Haturan deui raina, leres pisan kurai geus kaharti, eta anu genep Rusul, dina waktu-waktuna, hakekatna di badan urang sakujur, tumarima kaayaan, dina wujud peribadi.
206. Hakekatna Adam tea, nya adegan wujud urang peribadi, Enoh nyatana pangdangu, Ibrohim paninggal urang, ari Musa nya pangucap enggeus tangtu, Isa teh panggangseu urang, nafas sifatna geus pasti.
207. Muhammad mah rasa jasad, nya paingan Muhammad ceuk unggel Hadist, Panguluna para Rusul, ayeuna karaos pisan, tingal dangu pangucap angseu pon kitu deui, sumurupna kana rasa, wujud oge geuning bukti.
208. Lamun hanteu aya rasa, ngajolopong hanteu bisa usik malik, ceuk rakana bener kitu, nuhun rai jol kamanah, hakekatna sadayana para Rusul, da geus sulung dina jasad, hanteu kakurangan deui.
209. Ceuk raina atuh naha, nu ngaraji sok ngalainkeun teuing, teu percaya kanu nyebut, nu ngaku enggeus ma’rifat, kana dzatna Gusti anu Maha Agung, pokna teh sabab ceuk kitab, moal aya hiji jalmi.
210. Anu bisa ma’rifat dzat, anging Nabi Muhammad Rosulullohi, nu bisa ma’rifat kitu, jelema mah moal aya, jadi lamun hiji jelema geus ngaku, ngaku enggeus ma’rifat dzat, murtad hanteu salah deui.
211. Malah ulah dideukeutan, bisi nular katepaan murtad deui, seueur pisan anu kitu, sareng anu nyaritana, lain jalma jore-jore nu geus masyhur, nya nu pangkat Ajengan, anu ngajina salapis.
212. Rakana lajeng ngajawab, enya kitu mun nu ngaji Hadist Dalil, puguh oge sok kaliru, lamun hanteu ngaji Qiyas, sumawonna Ijma oge teu disusul, tangtuna kaliru basa, da teu make akal deui.
213. Geura ku rai dipaham, saur Hadist moal aya hiji jalmi, nu ma’rifat dzat Yang Agung, atuh kantenan pisan, sabab anu ngaran jalma mah geus tangtu, ninggalna tangtu ku soca, panon ieu nu buncelik.
214. Mun kitu mah bener pisan, Mutajilah enggeus moal salah deui, sabab ngajirimkeun enggeus tangtu, ngajirimkeun Gusti Allah, aya urang sinarengan aya itu, jadi aya hirup dua, tah kitu mun teu kaharti.
215. Ari Hadist mah teu salah, pangandika para Rusul para Nabi, nu salah mah geus puguh, anu ngajina tea, kulantaran ma’nana salancar wungkul, sahinasna ma’na kitab, henteu dipikiran deui.
216. Kapan ma’na kitab Qur’an, aya dua dina Qur’an geus ditulis, dina Lam yakunil kitu, ma’na Syahrul bariyyah, kaduana Khaerul bariyyah puguh, nya ma’na anu kasar, aya ma’na lemes pasti.
217. Kasar pikeun Naraka, anu lemes pikeun bagian Sawargi, kapan ceuk Qur’an teh kitu, naha arek teu percaya, kana eta dalil Qur’an nu geus puguh, dalil teu meunang dirobah, ma’nana pon kitu deui.
218. Namung wajib kailmuna, ma’na dalil kadua karasa kaharti, kaluar jerona kitu, jalankeun hukun Qiyas, sabab anu pikeun nyampurnakeun maksud, taya lian ngan ku akal, elmu lahir elmu batin.
219. Geuning tadi Hadist nyebat, moal aya nu ma’rifat ka Gusti, Anging Jeng Nabi Muhammad Rusul, eta oge bener pisan, tapi ulah netepkeun bae kaditu, Kangjeng Rosulullah Mekah, eta mah nu jadi bibit.
220. Bibitna anu ma’rifat, tapi geura teangan hakekat Nabi, anu aya diwujud, sabab Rosulullah eta, hanteu pupus sabab mun pupus Dunya ge lebur, pupus soteh majajina, hakekat mah teu mati.
221. Numawi geura teangan, Rosululloh tegesna rasana Gusti, di wujud urang sakujur, lamun geus kapanggih eta, tangtu bae ma’rifat, ka dzat Yang Agung, da eta nu ma’rifatna, jalma mah moal tinggali.
222. Tetep bae pang bodona, henteu boga daya upaya pasti, anging rasana Yang Agung, anu tetep uninga, nu ninggalna hanteu make panon kitu, ngandikana teu ku baham, ngadanguna teu ku cepil.
223. Nu gaib di wujud urang, sing kapangih supaya bisa balik, balik ka rasa kapungkur, nyaeta rasana Allah, sabab mun teu kapanggih ayeuna tangtu, moal bisa deui mulang, ka rasa anu tadi.
224. Tetep dina rasa Dunya, marakayangan balik ka Dunya deui, ku Dunya ieu kakurung, tegesna tacan kaluar, masih tetep dina pangbuangan kitu, buktina loba ririwa, loba nu surup sumanding.
Kinanti
225. Raina pok deui nyaur, ayeuna rek naros deui, reh ngupingkeun dina kitab, aya puji opat rupi, nu kahiji kasebat, puji Hadist ‘alal Hadist.
226. Nomer dua nu kasebut, puji Hadist ‘alal Qadim, dupi anu katiluna, puji Qodim ‘alal Qodim, anu opat geus disebut, puji Qodim ‘alal Hadist.
227. Ku rai tacan kaemut, pisundauennana dalil, sumawon dina pernahna, dina waktu mana deui, muga ku engkang diwejang, rai hoyong mangarti.
Nerangkeun Sundana
Puji Hadist ‘alal Hadist jeung Pernahna.
228. Rakana ngawalon imut, kieu rai mun can harti, eta pisundaeunnana, dalil anu nomer hiji, nu tadi disebat tea, puji Hadist ‘alal Hadist.
229. Sundana anu geus umum, nu rempug jeung para Santri, puji anyar kanu anyar, kitu sundana mah rai, raina lajeng ngajawab, leres sundana kaharti.
230. Mung barangna can kamafhum, pernahna pon kitu deui, atuh nu kumaha tea, atuh nu kumaha tea, puji Hadist ‘alal Hadist, puji anyar kanu anyar, ku rai tacan kaharti.
231. Ceuk rakana mangga atuh, pikiran heula ku rai, piraku hanteu kamanah, pimaksudeunnana dalil, puji anyar kanu anyar, barang negrak eta rai.
232. Raina lajeng ngawangsul, kieu numawi katampi, nu anyar muji nu anyar, ibaratna tuang rai, muji ka salira engkang, pada-pada anyar sami.
233. Lajeng rakana ngadawuh, mun kitu lain bab ilmi, da moal jadi manfa’at, engkang ku rai dipuji, muji mah kedah ka Allah, jalma teu wenang dipuji.
234. Ulah nyamian Yang Agung, dina Syahadat ge rai, anging hiji Gusti Allah, nu wajib disembah misti, da kapan ari dalil mah, aturan ilmu geus pasti.
235. Sanes keur muji ka makhluk, tapi tetep keur ka Gusti, enya eta ti makhlukna, dupi muji pada jalmi, eta mah sejen aturan, ngan ukur pikeun di Dohir.
236. Saur rai kumaha atuh, muga bae parin harti, da ngan sakitu rai mah, anu katepi ku pikir, mun lepat sadaya-daya, nyanggakeun bae kang rai.
237. Rakana jawab jeung imut, kieu atuh kieu mun can harti, puji anyar kanu anyar, nya dina waktu keur rai, maca kitab sareng Qur’an, pada-pada anyar pasti.
238. Kapan huruf Qur’an tangtu, anyar dadamelan Nabi, Qadim teh pangandikana, hurupna mah anyar pasti, barang urang nu macana, sorana teh anyar deui.
239. Piraku hanteu kamafhum, eta sowara teh sidik, sanggeus urang ka Dunya, kapan urang eukeur tadi, dijero kaluat bijang, teu nyowara geuning rai.
240. Ceuk raina geus kamafhum, puji Hadist ‘alal Hadist, kantun anu kadua, puji Hadist ‘alal Qadim, anu sarupa kumaha, pernahna dimana deui.
Nerangkeun Sundana
Puji Hadist ‘alal Qadim jeung Pernahna.
241. Ceuk rakana mun can mafhum, puji Hadist ‘alal Qadim, kieu pisundaeunnana, nu anyar muji kanu Qadim, dupi eta perenahna, dina Sembahiyang pasti.
242. Nu anyarna teh nya wujud, nangtung ruku sujud deui, lungguh eta kaopatna, kapan eta anyar sami, dupi anu Qadimna mah, Nur Muhammad asal tadi.
243. Cahya anu opat geus puguh, nu geus diterangkeun tadi, dina jilid nu kadua, sugan moal lali deui, ceuk raina hanteu lepat, warnana anu opat rupi.
244. Kantun eta nu katilu, puji Qadim ‘alal Qadim, dimana engkang pernahna, jeung kuma sundana deui, muga ku engkang didadar, seepkeun bae sakali.
Nerangkeun Sundana
Puji Qadim ‘alal Qadim jeung Pernahna.
245. Rakana deui ngawalon, ari nu katilu deui, kieu pisundaeunnana, nu Qadim muji nu Qadim, dupi eta perenahna, dina keur Shalat sajati.
246. Kapan didinya mah tangtu, pada-pada anu Qadim, nu muji nu dipujina, buktina teu make biwir, da pada Qadim sadaya, piraku hateu kapikir.
247. Ceuk raina muji nuhun, leres ku rai kaharti, perenahna waktu eta, pada-pada anu Qadim, ayeuna nu kaopatna, muga diterangkeun deui.
248. Nya eta anu kasebut, puji Qadim ‘alal Hadist, anu sarupa kumaha, anyar dipuji nu Qodim, kuma ngarasakeunnana, dina lebah mana deui.
Nerangkeun
Puji Qadim ‘alal Hadist.
249. Rakana lajeng ngadawuh, kieu upami teu harti, nu Qadim muji nu anyar, lamun ibadahna jalmi, kalawan jeung ma’rifatna, kana dzatna Maha Suci.
250. Ibadah kalawan ilmu, tah eta anu dipuji, sasatna geus syah dzatna, jeung syah sifatna deui, syah asmana jeung af’alna, teu petot-petot nya eling.
251. Sumawon ibadahna kitu, usik malikna geus pasti, jadi puji sadayana, sabab enggeus tetep eling, teu ngaku usik sorangan, anging ku kawasa Gusti.
252. Raina lajeng ngawangsul, nuhun parantos kaharti, ayeuna mah ganti pasal, seja rek tumaros deui, aya keneh kabingungan, hal nohidkeun hirup hiji.
253. Rai teh masih kaliru, can terang sama sakali, dina pasal hirup eta, reh hirup teh ngan sahiji, teu dua teu tilu opat, kitu ceuk unggeling Hadist.
254. Mung heran kaliwat langkung, margi dina saban jalmi, pada aya hirup eta, jeung lamun hirup ngan hiji, kapan buktina nu wafat, nungtut bae beurang peuting.
255. Mun hiji mah eta hirup, meureun maot sahiji, kudu maot sadayana, sabab hirup ngan sahiji, kang rai di lebah dinya, mana helok-helok teuing.
Nerangkeun
Yen Hirup Hiji jeung Make Ibarat.
256. Ceuk raka ulah kaliru, tetep hirup mah ngan hiji, sareng perkawis hirup mah, da tara keuna ku mati, hirup Allah tara ruksak, langgeng bae ngangliputi.
257. Dupi nu sok keuna ku pupus, hirupna manusa pasti, anu ngaran nyawa tea, hakekatna nyawa rai, nyaeta buktina rasa, awak-awak nafsu pasti.
258. Dupi anu ngaran hirup, hirup kagungan Yang Widi, sifatna nu padang tea, nu langgeng teu keuna mati, nu ngangliputi sadaya, tujuh bumi tujuh langit.
259. Arasy Kursyi pon nyakitu, Sawarga Naraka deui, kaangliputi sadaya, ku sifatna hirup Gusti, ceuk kasauran Wali mah, disebat sagara hirup.
260. Bibitna nyawa disebut, hirupna sakabeh jinis, Uteuk Tongo Walangtaga, Manusa pon kitu deui, Sato Siluman-sileman, asalna tinu sahiji.
261. Raina lajeng ngawangsul, ayeuna rai mangarti, leres hirup mah teu lepat, mung hiji-hijina pasti, ari nu seueur tea mah, nyawa aya saban jinis.
262. Mung bade nyundul pihatur, ku rai tacan kapikir, dupi anu jadi nyawa, naha jinisna nu tadi, nyaeta nu padang tea, nu aya di wujud jalmi.
263. Lamun sayaktosna kitu, tangtu dzat anu Maha Suci, nungtut ngirangan teu lepat, margina dibagi-bagi, ka maliunan manusa, ka sato pon kitu deui.
264. Rakana enggal ngawangsul, rai ulah salah harti, ari dzatna Gusti Allah, teu robah langgeng geus pasti, teu ngurangan teu nambahan, mohal ruksak dzatna Gusti.
265. Kieu atuh mun can mafhum, urang ibaratkeun deui, sangkan kaharti karasa, ulah belet-belet teuing, ibarat lamun di Dunya, ngurungan damar sahiji.
266. Ku hiji ayakan kitu, nu liangna laksa keti, sorotna teh tangtu loba, salobana liang tadi, hiji sorot liang eta, jadi hiji nyawa jalmi.
267. Jadi sategesna kitu, nu jadi hirup jasmani, nyaeta sorotna tea, sorotna Sagara Hurip, kajeun rebu maliunan, damarna mah tetep hiji.
268. Raina enggal ngawangsul, ayeuna teu samar deui, bol karaos teu sulaya, ibarat mun di Dohir, saperti nu tadi tea, ayakan jeung damar hiji.
269. Rakana lajeng ngadawuh, ayeuna ku engkang rai, rek ditambah katerangan, rek diibaratkeun deui, mungguhing hirupna Allah, mahi teu kurang teu leuwih.
270. Ibaratna hiji lampu, nyaeta damar nu tadi, seuneuna dicarokotan, hiji jalma roko hiji, nya nyareungeut ka dinya, boh laksa rebuan jalmi.
271. Naha seuneu dina lampu, ngurangan atawa leuwih, diala rebuan jalma, raina lajeng ngalahir, angger moal robah-robah, teu kirang sumawon leuwih.
272. Aduh engkang langkung cukup, katerangan teh utami, piraku mun aya jalma, teu ngarti ibarat tadi, nu sakitu eces pisan, katerangan anu yakin.
Magatru
273. Mung aya keneh saeutik kabingung, reh rai sok nguping dalil, nyaeta anu disebut, Innalillahi kauni, aya terasna kasohor.
274. Enya eta Wa inna ilaihi raji’un, ari hartina teh dalil, asal ti Allah geus tangtu, misti kudu balik deui, ka Allah Gusti Yang Manon.
275. Lamun kitu naha urang teh enggeus undur, geus jauh ti Maha Suci, kapan Gusti Maha Agung, ngangliputi tujuh Bumi sarawuh eusina tangtos.
276. Kapan tadi rai dina waktu turun, gumelar ka alam Dohir, teu kalawan ingkig kitu, ngaraos teu clok di Dohir, inditna mah teu karaos.
277. Tapi eta geuning ceuk dalil teh kitu, kudu bae balik deui, ka Allah nu Maha Agung, naon atuh anu balik, ku rai tacan karaos.
Nerangkeun Dalil
ﺍﻥﺍﷲﻭﺍﻥﺍﻟﻴﻪﺭﺍﺟﻌﻮﻥ
Pasal nu Balikna.
278. Ceuk rakana rai masih bingung, bener rai kudu balik, tapi lain ngingkig kitu, kawas ti luar ka bumi, balik soteh balik raos.
279. Rasa Dunya balik rasa kapungkur, tapi pangbalikan rai, pangbalikan rasa kitu, aya tilu perekawis, nomer hiji kacarios.
280. Nomer hiji Haqna Adam nu kasebut, dua Haq Muhammad Nabi, katilu Haqna Yang Manon, tah sakitu pikeun balik, kumaha ilmuna tangtos.
281. Lamun rasa balik ka Haq adam kitu, cicing di Naraka pasti, ngarasa kanyeri wungkul, sasatna di jalan cicing, dina jalanna bareto.
282. Lamun turun keur dibabarkeun ku Ibu, kapan didinya teh nyeri, karaos ku tuang ibu, tah lebah dinya kang rai, Haqna Adam teh geus tangtos.
283. Nu kadua Haq Muhammad rek dicatur, rasa Dohir lamun balik, ka Haqna Muhammad tangtu, jadi ni’mat geus pasti, Sawarga ngaranna sohor.
284. Tetep langgeng dina ni’mat taya tungtung, teu dicampuran ku nyeri, kapan di Dunya mah campur, kangeunahan jeung kanyeri, kalem timbul sapapaos.
285. Tapi engke dimana urang geus pupus, pipisahan enggeus pasti, ngeunah teu ngeunah teh tangtu, mun nu jatoh ka Sawargi, tetep ni’mat bae jongjon.
286. Anu balik ka Naraka pon nyakitu, teu selang-selang deui, ku kangeunahan kitu, tetep langgeng dina nyeri, salamina taya tempo.
287. Ceuk raina abdi rek nyelang pihatur, eta nu ngaran Sawargi, naha siga naon atuh, naha saperti di Dohir, make aya gedong-gedong.
288. Barang-barang meja korsi nu aralus, jeung istri anu gareulis, ceuk rakana bet piraku, kawas keur di Dohir deui, rai mah kawas nu ngaco.
289. Ari mungguh Sawargana Maha Agung, gaib hanteu aya bukti, teu katinggal soca kitu, hanteu kadangu ku cepil, ngan ni’mat anu karaos.
290. Kani’matan di Sawarga Maha Agung, teu karana dipigawe deui, teu saperti Rama Ibu, sapatemon waktu tadi, keur waktu ngajadi orok.
291. Kani’matan Akherat mah Agus, rasa kitu teh geus pasti, teu karana deui kitu, ni’mat bae salamina, tah kitu anu sayaktos.
292. Tah nyaeta rai Haq Muhammad Rusul, raina ngalahir deui, kantun nu hiji can mafhum, anu katiluna deui, nu ngaran Haqna Yang Manon.
293. Mun nu tepi balik kana Haq Yang Agung, jadina kumaha deui, rakana lajeng ngawangsul, nu tepi kadinya rai tetep langgeng dina poho.
294. Nya sampurna balik ka rasa kapungkur, samemeh ka Dunya lahir, keur masih ngajadi Enur, Nur Muhammad waktu tadi, teu ngaraos naon-naon.
295. Hanteu aya ngeunah teu ngeunah ge luput, Dzat laesa kamishlihi, teu arah teu enggon kitu, hanteu warna hanteu rupi, sajatining suwung raos.
296. Di dunyana nu nepi pangkat kitu, ngilmuna eukeur di Dohir, pangkatna geus ma’rifatu, kana sagarana hurip, nyaeta dzatna Yang Manon.
297. Dupi anu balik ka Sawarga Agung, nyaeta nu ma’rifati, nu geus ma’rifat kana Nur, Nur Muhammad opat rupi, nu diluhur kacarios.
298. Barang anu balik ka Naraka kitu, di Dunyana nu teu manggih, kulantaran kurang suhud, ngan ukur tuturut munding, ibadahna luak-leok.
299. Ngalakonannana ngan era ku batur, hanteu isin ku Yang Widi, teu sieun ku siksa kubur, Akherat pon kitu deui, kaduhung engke karaos.
300. Ceuk raina nuhun parantos kamafhum, pasal eta pikeun balik, aya tilu tempat kitu, kumaha waktu di Dohir, tepina ilmuna tangtos.
301. Kantun ieu aya keneh kabingung, reh urang tadi di Qadim, keur waktu keneh dina Nur, rasa teh sama sakali, teu ngaraos naon-naon.
302. Barang dongkap ka Dunya urang geus dumuk, bet boga rasa kanyeri, kangeunahan pon nyakitu, kuma sajarahna deui, rai masih keneh helok.
303. Sugan aya ibaratna sangkan puguh, enggal ku rai kaharti, hayang caang ulah bingung, saperti di luhur tadi, ku ibarat mah karaos.


Nerangkeun
Pang Bedana Rasa Dohir Sareng Rasa Batin
Jeung Make Ibarat.
304. Ceuk rakana lamun rai masih keneh bingung, rek diibaratkeun deui, supaya enggal kaemut, enggal karaos ku rai, mungguhing dzatna Yang Manon.
305. Nu disebat ku Wali Sagara Hirup, nu mahi ka tujuh Bumi, ngangliputi Langit tujuh, ibaratna mun di Dohir, Sagara cai nu tembong.
306. Satungkebing ieu Bumi ngan ti Laut, caina teu salah deui, mahi ngahuripkeun makhluk, sanes kanten bisa jadi, saeusina Dunya tangtos.
307. Ci Sagara rasana asin geus tangtu, tah ibarat urang tadi, samemeh urang ka Dunya turun, keur dina Sagara Hurip, nyaeta dzatna Yang Manon.
308. Ibaratna cicing dina asin kitu, nyaeta rasana Gusti, tacan jadi rasa wujud, nyaeta rasa jasmani, sasat ngancik dina poho.
309. Rasa asin nyaeta poho kapungkur, kapan laut oge bukti, caina asin geus tangtu, datang ka darat mah geuning, geus jadi ci hujan tangtos.
310. Asal asin bet jadi hanteu geus tangtu, ci hujan mah henteu asin, tur tadi teh cai laut, barang kadarat geus tepi, bet beda rasana gentos.
311. Jadi rasa cai asin nu di Laut, ibaratna rasa batin, rasa ci hujan mah puguh, rasa Dohir anu bukti, aya raos jeung teu raos.
312. Ibaratna nu jadi hirupna wujud, nyaeta ci hujan tadi, sakeclak sewang geus tangtu, nya jadi nyawa jasmani, anu mawi ewon-ewon.
313. Teu kaetang ibarat ci hujan kitu, hiji keclak hiji jalmi, jadi nyawa enggeus puguh, sifatna nafas nu bukti, saban wujud oge nyondong.
Pucung
314. Anu mawi jalma wajib nyiar elmu, sangkan cai hujan, anu tadi geus ragrag teh, masing bisa balik deui ka asalna.
315. Teu aya deui akalna teh kudu, teangan jalanna jalan cai ka Laut, sing kapanggih Solokan-solokannana.
316. Mun geus kapanggih Solokanna geus puguh, teangan akalna, sangkan cai teh ngaleos, bisa balik nya ka Sagarana tea.
317. Balik deui ka rasa asin kapungkur, ulah cicing betah, dina cai hujan bae, enya eta dina rasa alam Dunya.
318. Lamun henteu kapanggih Solokan kitu, jalan cai tea, cai hujan nu tadi teh, terusannana anu bras ka Laut tea.
319. Bakal tetep didarat bae geus tangtu, teu pulang ka asal, dina rasa dunya bae, tetep langgeng dina rasana Naraka.
320. Marakayangan jadi salundang salindung, saha anu nyambat, lamun disambat ku Onom, nya jadi rahayatna Onom tea.
321. Den Muslimat ngawalon barina imut, percanten kacida, kitu kajadianna teh, margi sidik aya jeung bukti-buktina.
322. Aya deui nu ku rai can kamafhum, muga engkang kersa, rido ngawuruk saderek, dina eta pasal nafsuna manusa.
323. Ayana teh kumaha, jalanna dumuk, da waktu tadi mah, waktu medal ti Ibu teh, taya nafsu teu hayang sagala rupa.
Nerangkeun
Datangna Nafsu.
324. Ceuk rakana datangna eta si nafsu, nyaeta kahayang waktu keur dibere nyonyo, rasa kontak jeung aci opat perkara.
325. Sabab eta pang ayana cai susu, asal tinu opat, aci tanah jeung angin teh, aci seuneu aci cai moal salah deui.
326. Nya buktina nu dituang ku Ibu, sabab mun Ibuna teu tuang naon-naon, Tuang Ibu moal aya ci susuan.
327. Barang tepung baham sareng cai susu, tangtu aya rasa, rasa pelem jeung amis teh, deudeuieun tina karasana ngeunah.
328. Hayang deui hayang deui jadi baku, henteu kaop elat, sok ngambek mun teu sok geuwat teh, meni jeger ceurikna bakating hayang.
329. Saniskanten jadina teh ku patepung, ceuk basa Walanda kontak eta ngaranna, kapan bukti kontakna Ibu jeung Rama.
330. Kabuktian jadi orok ngaguluntung, dina patuangan sareng aya hirupna teh, tanda hirup geus usik gugurinjalan.
331. Barang gubrag deui ka Dunya patepung, hawa anu dua, hawa Batin jeung Dohir teh, barang kontak terus bae aya nyawa.
332. Sifat nyawa nyaeta nafas geus puguh, hakekatna nyawa, rasa eta buktina teh, barang rasa kontak sareng katuangan.
333. Jadi nafsu loba kahayang geus tangtu, bibitna kahayang sabab, tadi geus ngaraos, ci susu teh ngeunah diraoskeunnana.
334. Mangsa-mangsa aya raos teh geus kudu, babandingannana, sareng teu raos geus tangtos, saniskanten aya lalayanannana.
335. Murakabah ngeunah teu ngeunah teh tangtu, kana cepil soca, ka pangangseu kitu keneh, enggeus tangtos aya ngeunah jeung teu ngeunah.
336. Geuning bukti dina dangu oge kitu, aya dangu ngeunah, aya dangu nu teu raos, nimbulkeun jadi amarah.
337. Kuma bae dangu teh kontakna kitu, lamun dangu kontak, sareng sowara nu awon, kajadian nya jadi rasa teu ngeunah.
338. Kitu deui mun kontak jeung sora alus, nya nimbulkeun ngeunah, saterasna kitu bae, anu opat bae kumaha kontakna.
339. Dina panon bukti geuning enggeus puguh, aya tinggal ngeunah, aya tinggal henteu raos, malah aya tinggal sok jadi amarah.
340. Panon oge kumaha kontakna kitu, kontakna jeung sifat, sifat nu sae nu awon, mun nu sae nya ngajadi ngeunahna.
341. Najan dina pangangseu oge nyakitu, aya angseu ngeunah, aya angseu hanteu raos, sami bae sareng dangu tinggal baham.
342. Den Muslimat ka raka lajeng ngawangsul, nya karaos pisan, nyerep nyurup kana hate, sajarahna manusa gelar ka Dunya.
343. Mung ayeuna rek naros deui kulanun, dina waktu wafat, kumaha sajarahna teh, muga engkang ka rai maparin terang.
Nerangkeun
Sajarahna Dina Waktu Sakaratil Maot.
344. Ceuk rakana engke dina waktu pupus, kumaha ilmuna, kanyaho di Dunya bae, mun nyahona ngan saukur ka barang Dunya.
345. Dina waktuna sakarat badena pupus, tangtu eta nyawa imanna ka Dunya bae, jadi kontak nyawana jeung barang Dunya.
346. Mun geus kontak nyawana jeung Dunya kitu, nya balik ka Dunya, kana Maung kana Bagong, kuma bae dina pamuhitannana.
347. Anu mawi wajib manusa teh kudu, wajib kapendakna, sareng asal bareto, enya eta ma’rifat ka Nur Muhammad.
348. Sangkan nyawa engke dimana rek pupus, elingna kadinya, geus tangtu kontakna oge, sareng cahya Nur Muhammad asal jasad.
349. Tetep langgeng dina ni’mat bae tangtu, nyaeta Sawarga, anu hanteu petot-petot, langgeng bae rasa ni’mat salawasna.
350. Lamun urang di Dunyana ma’rifatu, kana dzatna Allah, Sagara nyawa sakabeh, dina waktu rek maot ge tangtu pisan.
351. Nyawa kontak sareng Sagarana Hirup, Gedong Rosulullah, tangtu jadina teh poho, hanteu emut ngeunah teu ngeunah ge lepat.
352. Balik deui kana rasa nu kapungkur, rasa Allah tea, hanteu aya naon-naon, anging Allah anu langgeng jumenengna.
353. Semet ieu bae rai urang tutup, sakitu ge cekap, kantun ngaraoskeun bae, lamun Tohid Insya Allah sampurna.

2 komentar:

  1. Ieu tulisan teu kenging diaos kunu elmuna salancar. Punteun....

    BalasHapus
  2. Ieu tulisan teu kenging diaos kunu elmuna salancar. Punteun....

    BalasHapus

Diberdayakan oleh Blogger.

Copyright © / Gudang Ilmu

Template by : Urang-kurai / powered by :blogger